Osmanlı Döneminde Nusayrilerin İşlediği Suçlar ..

Onlar Baştan Beri Suçluydular

Yaklaşık 200 Yıllık Bir Belge: Lâzkiye Âlimlerinin Osmanlı Hilâfetine Şikâyeti

Hicrî 1239 (Milâdî 1824) yılına ait eski bir belge ortaya çıktı. Bu belge, yaklaşık iki asır önce Lâzkiye şehrinin ileri gelen âlimleri tarafından Osmanlı Hilâfetine sunulmuş bir şikâyet dilekçesidir.

Belgede, Nusayrîlerin Müslüman halka uyguladığı zulüm, fesat, hırsızlık, talan, evleri ateşe verme, ağaçları sökme ve diğer çirkin fiillerine dair şikâyetler yer almaktadır. Bu belge, Osmanlı arşivlerinde araştırma yapan bir tarihçi tarafından İstanbul’da keşfedilmiştir.

Belgenin Metni (Giriş Bölümü Hariç):

“Farz namazlardan sonra yapılan dualar ve edilen niyazlardan sonra…

Lâzkiye şehrinin bütün âlimleri, fakihleri, hatipleri, sâlihleri, imamları, halkı ve fakirleri adına arz olunur ki:

Muhammed Paşa bin Mennâ adlı şahsın, Nusayrîler taifesinden olduğu açıktır. Bunlar, ba’s (öldükten sonra diriliş) inancını inkâr eden, iki büyük şeyhe (Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer -radıyallâhu anhuma-) hakaret eden, Hz. Âişe’ye (radıyallâhu anha) iftirada bulunan bir topluluktur.

Lâzkiye’nin büyük bir kısmı bu habis topluluktan müteşekkildir. Muhammed Paşa, Lâzkiye’ye geldiğinde, bozuk inançlarını yaymış, bu taifeden insanlarla evlenmiş, onları yardımcı ve destekçi edinmiş, güçlerini artırarak Müslüman halkın yaşadığı Cebel-i Siyon ve Cebel-i Ekrâd bölgelerine musallat etmiştir. Nusayrîler, buralardaki Müslümanların mallarını yağmalamış, eşyalarını gasbetmiş, evlerini yakmış, ağaçlarını kesmiş, kadınlarını hürmetsizce esir almış, bakire kızların namuslarına göz dikmişlerdir.

Muhammed Paşa, kendisine bağlı olan bu müşrik Nusayrîler hakkında Müslümanların şikâyetlerini asla dinlememiştir.

Bu zulüm, haksızlık ve taşkınlıklar dayanılmaz bir hâl alınca, Müslüman halk toplandı ve bir gece vakti, Ramazan ayının yedinci gecesinde (çarşambayı perşembeye bağlayan gece) Lâzkiye’ye geldi. Sayıca çok fazla olan bu topluluk, vilayet sarayına baskın düzenledi. Çıkan çatışmada Muhammed Paşa, Allah’ın takdiriyle bir kurşuna hedef oldu ve öldü. Ancak saldırıyı düzenleyenler çok kalabalık olduğu için katili belirlemek mümkün olmadı.

Bu durumu Osmanlı Devleti’nin yüce makamına arz ederek, mazlumların dualarını kabul buyurmanızı ve adaletinize sığınarak hakkaniyetin yerini bulmasını talep ediyoruz. Zât-ı âlîniz, daima hak üzere duran, batılı ortadan kaldıran, Haşimoğulları’na yaraşır gayret ve üstün himmet sahibi bir sultansınız. Allah Teâlâ, ömrünüzü uzun eylesin… Efendim, sultanımız…”

Belgenin düzenlenme tarihi:
11 Ramazan 1239 Hicrî / 11 Mayıs 1824 Milâdî

Bu belge, Lâzkiye’nin önde gelen yedi âlimi tarafından imzalanmıştır. Bazı imza sahipleri cami hatipleri, bazıları ise şehirdeki medreselerde ders veren müderrislerdir. Ancak imzalardan bazılarının okunması mümkün olmamıştır.

Belgenin Osmanlı Arşivindeki Kaydı:
HAT 0709-33943-01-01

Tercüme: Ahmet Ziya İbrahimoğlu
28.03.2025 Üsküdar

من يوم يومهم مجرمين
‏وثيقة قديمة رفعها علماء اللاذقية عام ١٢٣٩ هـ، أي قبل ما يقرب الـ ٢٠٠ عام.

‏يشكون فيها للخلافة العثمانية ما لحق بهم من ظلم النصيرية وفسادهم وسرقاتهم ونهبهم وحرقهم للبيوت واقتلاعهم للأشجار وافعالهم الشنيعة المعهودة منهم ..

‏وقد عثر عليها أحد الباحثين عندما كان بالأسِتانة يبحث في مركز وثائقها العثمانية.

نص الوثيقة “بعد المقدمة:”
‏المعروض بعد الدعاء المفروض عقب الصلوات، و إجابة الدعوات، من جملة علماء وفقهاء وخطباء وصلحاء وأئمة ورعايا وفقراء أهالي مدينة اللاذقية العرب بوجه العموم، فهو أنّه بخصوص محمد باشا ابن المنّ لا يخفى أنّه من الطائفة النصيرية ناكري البعث، سابين الشيخين الجليلين،قاذفي السيدة عائشة، رضي الله عنهم
‏وإنّ غالب مقاطعات اللاذقية من هذا الجنس الخبيث، فلما حضر إلى اللاذقية أظهر اعتقاداته الفاسدة وأشاعها، وتزوج منهم واتخذهم أعواناً وعضداً، وقوّى شوكتهم وسلطهم على مقاطعات المسلمين في جبل صهيون وجبل الأكراد نهبوا أموالهم وسلبوا أشياءهم وحرقوا بيوتهم وقطعوا أشجارهم، وهتكوا حريمهم وفضوا أبكارهم، لا يسمع شكاية أحدٍ من المسلمين على شيعته النصيرية المشركين.
‏فمن زيادة الظلم والجور والتعدي تجمّع أهالي هذه المقاطعات الإسلامية، وحضروا ليلاً إلى اللاذقية، وكانت ليلة الخميس لسبع من شهر رمضان المبارك وهجموا على السراية فأصاب الباشا المذكور رصاص فقتل بتقدير الله تعالى، ولم يعلم له قاتل لكون من هجم على السراية ممن أتى من الخارج لا يحصى عددهم.
‏راجين استعطاف مراحم الدولة العلية وإفادتها حقيقة الحال الواقع واغتنموا بذلك دعاء الفقراء والمساكين ودائع رب العالمين ويصير لسعادتكم بذلك تأييدا للدين القويم، لازالت سعادتكم قائمة بالحق مدحضة للباطل وغيرة سعادتكم هاشمية وهمة سيادتكم علية،وأطال الله لنا بقاءكم أفندم سلطانهم
‏تحريرا في الحادي عشر رمضان المبارك سنة تسعة وثلاثين ومئتين وألف.

‏وقع عليها سبعة من العلماء وشخصيات ذكرت أسماؤها ولم ولم نتمكن من قراءتها، بعضهم خطباء وبعضهم مدرسون في جوامع اللاذقية ..

‏١١ رمضان ١٢٣٩ هـ
‏الموافق
‏١١ أيار ١٨٢٤ م
‏رقم الوثيقة في الأستانة: HAT-0709-33943-01-01