İspanya’nın Unutulmuş Gizli Müslümanları ..
Moriskolar, İspanya’nın Unutulmuş Gizli Müslümanları
İslam’ın Gölgedeki Mazlum Varlığı
1492‘de Reconquista tamamlandığında, İspanya’da yüzyıllardır hüküm süren Müslüman Endülüs devleti tarihe karıştı. Ancak bu, İslam’ın tamamen silindiği anlamına gelmiyordu. Hristiyan krallar tarafından zorla vaftiz edilen ve görünüşte Hristiyan gibi yaşayan “Moriskolar”, gizlice Müslüman kimliklerini koruyarak varlıklarını sürdürdüler.
Zoraki Hristiyanlık ve Gizli İslam
1492’de Granada’nın düşüşüyle birlikte Müslümanlara, Hristiyan olmaları veya İspanya’yı terk etmeleri emredildi. Ancak, büyük bir nüfus vaftiz edilerek zorla Hristiyanlaştırıldı. Morisko adı verilen bu insanlar kiliseye gidiyor, Hristiyan gibi davranıyor ama evlerinde gizlice İslam’ı yaşıyorlardı.
Bu dönemde, gizli ibadet eden Moriskolar için şifreli yazışmalar, Arap harfleriyle yazılmış İspanyolca metinler (Aljamiado) ve yer altı mescitleri yaygın hale geldi. Mutfağından giyim tarzına kadar birçok gelenek korunmuş, hatta bazı kiliselerin içinde gizli mescitler bile oluşturulmuştu.
Casuslar, Engizisyon ve İşkence
Hristiyan otoriteler, Moriskoların gerçekten din değiştirdiğine inanmıyordu. İspanyol Engizisyonu, onların gizli Müslüman olup olmadıklarını anlamak için “Müslüman casuslar” ve komşu ihbar sistemleri kullandı.
Pirinç ve kuzu eti gibi Müslümanların yediği yiyecekleri tüketmek,
Cuma günleri banyo yapmak,
Arapça dua ederken yakalanmak,
işkenceyle cezalandırılmaya neden oluyordu. Yakalanan Moriskolar, ya diri diri yakılıyor ya da sürgüne gönderiliyordu.
Avrupa’nın En Büyük Sürgünlerinden Biri (1609-1614)
İspanya Kralı III. Philip, Moriskoların asla Hristiyanlığa tam olarak bağlanamayacağını düşünerek 1609 yılında büyük bir sürgün emri verdi. Beş yıl süren bu süreçte yaklaşık 300.000 Morisko Osmanlı toprakları, Kuzey Afrika ve Fransa’ya göç etmek zorunda kaldı.
Yüz binlerce Morisko açlıktan ve hastalıktan öldü.
Malları ve mülkleri İspanyol asillere dağıtıldı.
Kuzey Afrika’ya ulaşanlar, Osmanlı donanmasına katılarak İspanyollara karşı savaştılar.
Gizli Moriskolar: Avrupa’nın Bilinmeyen Müslümanları
Sürgüne rağmen bazı Moriskolar, İspanya’da gizli kalmaya devam etti. Bu kişiler:
Bilim, siyaset ve sanat dünyasında yükseldi.
İçten içe Müslüman kimliklerini korudu.
Zamanla asimile olsa da bazı gelenekleri Hristiyan toplumunda yaşattı.
Bugün bile İspanya’nın bazı bölgelerinde Morisko kökenli ailelerin eski Müslüman geleneklerini sürdürdüğüne dair kanıtlar bulunmaktadır.
Moriskoların Sessiz Mirası
Moriskolar, İspanya’nın kimlik savaşlarında sıkışıp kalan bir halktı. Yüzlerce yıl boyunca dinlerini ve kültürlerini korumaya çalıştılar, ancak tarih sahnesinden silindiler. Bugün Avrupa’da İslam ve Hristiyanlık arasındaki tarihî ilişkileri anlamak için Moriskoların hikâyesi unutulmaması gereken bir ders olarak karşımızda duruyor.
Saygılarımla
Taşkın Koçak
Aynı Konuda AA Hazırladığı Bir Yazı: 👇https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/dun-bugun/ispanyanin-4-asirlik-insanlik-ayibi-morisko-surgunu/1815044
الموريسكيون: المسلمون المنسيون سرًّا في إسبانيا
الإسلام… الوجود المظلوم في الظل
عندما اكتملت “حركة الاسترداد” عام 1492، طويت صفحة الدولة الإسلامية في الأندلس التي حكمت لقرون في إسبانيا. لكن هذا لم يكن يعني محو الإسلام بالكامل. فقد أجبر الملوك المسيحيون المسلمين على التعميد القسري، ليصبحوا في الظاهر مسيحيين، إلا أنهم استمروا في الحفاظ سرًّا على هويتهم الإسلامية تحت اسم “الموريسكيين”.
المسيحية القسرية والإسلام السري
بعد سقوط غرناطة عام 1492، فُرض على المسلمين إما اعتناق المسيحية أو مغادرة إسبانيا. وبفعل ذلك، تم تعميد أعداد كبيرة منهم قسرًا وأُطلق عليهم اسم الموريسكيين. كانوا يذهبون إلى الكنيسة ويتظاهرون بأنهم مسيحيون، لكنهم في منازلهم حافظوا سرًّا على الإسلام.
وفي هذه الفترة، لجأ الموريسكيون إلى أساليب خفية لممارسة دينهم، مثل الرسائل المشفرة، وكتابة الإسبانية بالحروف العربية فيما يعرف بـ“الألخميادو”، وإنشاء مساجد سرية تحت الأرض. كما حافظوا على تقاليدهم الإسلامية في الطعام والملابس، بل إن بعض الكنائس ضمّت بداخلها مساجد سرية.
الجواسيس، محاكم التفتيش، والتعذيب
لم يكن الحكام الإسبان واثقين من أن الموريسكيين قد اعتنقوا المسيحية بصدق، فبدأت محاكم التفتيش الإسبانية بملاحقتهم مستخدمةً الجواسيس المسلمين ونظام الوشاية بين الجيران لكشف من لا يزال مسلمًا سرًّا. وكانت بعض العلامات التي تدل على التمسك بالإسلام تؤدي إلى الاعتقال والتعذيب، ومنها:
• تناول الأطعمة التي يفضلها المسلمون مثل الأرز ولحم الضأن.
• الاستحمام يوم الجمعة.
• أداء الصلوات بالعربية.
وكانت عقوبة من يُكتشف أمره الحرق حيًّا أو النفي القسري.
إحدى أكبر عمليات التهجير في أوروبا (1609-1614)
رأى الملك الإسباني فيليب الثالث أن الموريسكيين لن يكونوا أبدًا مسيحيين مخلصين، فأصدر عام 1609 مرسومًا بطردهم بشكل نهائي. وخلال خمس سنوات، أُجبر ما يقرب من 300 ألف موريسكي على الهجرة إلى الأراضي العثمانية، وشمال إفريقيا، وفرنسا.
• مات عشرات الآلاف جوعًا ومرضًا أثناء التهجير.
• استولى النبلاء الإسبان على ممتلكاتهم وأراضيهم.
• انضم بعض الموريسكيين إلى الأسطول العثماني لمحاربة الإسبان.
الموريسكيون الخفيون: مسلمو أوروبا المجهولون
رغم التهجير، بقي بعض الموريسكيين متخفّين في إسبانيا. هؤلاء:
• ارتقوا في مجالات العلم والسياسة والفنون.
• حافظوا سرًّا على هويتهم الإسلامية.
• اندمجوا تدريجيًّا، لكنهم استمروا في نقل بعض تقاليدهم داخل المجتمع المسيحي.
حتى اليوم، هناك دلائل على أن بعض العائلات الإسبانية، خاصة في مناطق معينة، ما زالت تمارس تقاليد إسلامية تعود إلى جذورها الموريسكية.
الإرث الصامت للموريسكيين
كان الموريسكيون شعبًا علق بين هويات متضاربة في إسبانيا. حاولوا حماية دينهم وثقافتهم لمئات السنين، لكنهم في النهاية طُمست هويتهم من صفحات التاريخ. واليوم، يقف تاريخهم كدرس مهم لفهم العلاقة بين الإسلام والمسيحية في أوروبا عبر العصور.
مع خالص التقدير،
طاشقين قوجاق
المترجم: أحمد ضياء إبراهيم أوغلو
١٥ / ٠٢ / ٢٠٢٥ م أوسكودار
Aynı Konuda Yazılmış Arapça Bir Yazı 👇https://www.aljazeera.net/amp/blogs/2019/4/17/كيف-أذابت-محاكم-التفتيش-أجساد